جهان بینی و جهان شناسی چیست؟
الف ) جهان بینی :
نوعی بینش و نگرش است که نگاه کلی به هستی دارد به نحوی که با قدرت بر خویشتن و مهار خود به شناخت هستی می بپردازد. به نوعی عقیده محسوب می شود همچنین از آن به عنوان معرفت عمومی و یا ایمان یاد می شود.
عناصر آن عبارتند از : الف ) توجیه جهان هستی ب) توجیه انسان ج ) رابطه انسان با هستی
تعریف دقیق تر از آن می تواند این باشد که هر کس به اندازه استعداد خود تا جایی که پاسخگوی شبهات خود باشد می آموزد، که معمولا به وسیله دو روش صورت می گیرد ،روشنگری و یا هدایت گری.
در جهان بینی معمولا از سرآغاز و سپس سرانجام و بعد از آن سیر انسان از سرآغاز تا سرانجام بحث می شود. که به نوعی می توان گفت تمام مکتب های فکری برای پاسخگویی به این سه پرسش بوجود آمده اند.
بنا به تفاوت نگاه ها بر عالم هستی انواع جهان بینی بوجود آمده، که به ترتیب زیر می باشند :
1) جهان بینی تجربی
در شناخت جهان هستی بر اساس تجربی، جهان بینی ما بر دو عامل فرضیه و آزمون وابسته است. یعنی در علوم تجربی، برای اثبات و کشف علت یک پدیده ابتدا فرضیه‌ای را ارائه می‌دهند، و پس آن فرضیه را از طریق آزمایش، بررسی می‌کنند و با این روش، به کشف علت ها و معلول ها پی می‌برند. یکی از مزایای این نوع جهان بینی این است که چون بر اساس آزمون، کشفیات و شناخت های دقیق و مشخص است می‌توان با این روش در مورد یک موجود جزئی اطلاعات خیلی زیادی به دست آورد و دومین مزیتش این است که چون این نوع جهان شناسی، قوانین خاص هر علوم را به انسان می‌شناساند، راه تصرف و تسلط آن را نیز بر بشر می‌آموزد.
2 ) جهان بینی فلسفی
جهان بینی فلسفی در طرز برخورد و عکس العمل انسان در برابر جهان موثر است. یعنی موضع انسان را در جهان مشخص می‌کند و نگرش انسان را نسبت به جهان هستی شکل می‌دهد و به طور کلی این جهان بینی به زندگی انسان، معنی داده و او را از احساس پوچی بدور نگه می‌دارد. در واقع جهان بینی فلسفی از آن نظر که متکی به یک سلسله اصول بدیهی و غیر قابل انکار می‌باشد و دیدگاهایش را با استدلال ثابت می‌کند و از تزلزل و لغزشی که جهان بینی تجربی دارد، بدور است از محدودیت جهان بینی تجربی نیز بدور می‌باشد.
3 ) جهان بینی دینی
در برخی از ادیان جهان شناسی دینی در متن دین، صورت فلسفی دارد و به صورت استدلال، به بیان دیدگاهایش می پردازد. یعنی مسائل با تکیه بر عقل و استدلال عرضه شده است از این رو جهان بینی دینی در عین حال یک جهان بینی عقلی فلسفی است.
ب ) جهان شناسی
هستی شناسی مشتمل از قدرت بر طبیعت پیرامون و مهارکردن آن است . نوعی معرفت دانشی به حساب می آید تا آن جا که حالت تخصصی به خود گرفته و علم نامیده می شود. لذا کسی که همه تخصص ها را داشته باشد ( معلم ) نامیده می شود که با تعبیر امروزی آن فرسنگ ها فاصله دارد. بد نیست که بدانیم در طی تاریخ معلم اول و دوم به ترتیب ارسطو و فارابی شناخته می شوند.
در ادامه این مقاله مطالعه نمایید :
